فیلترینگ اینترنت ابزاری برای کنترل اطلاعات و دسترسی به وب‌سایت‌هاست. این کنترل عمدتا در سطح ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) انجام می‌شود. در این مقاله به روش‌های فیلترینگ، تکنیک‌های دور زدن آن و معماری شبکه‌ای که فیلترینگ روی آن سوار است می‌پردازیم.
روش‌های فیلترینگ سایت‌ها و اپ‌ها در ISPها
1. فیلتر با دستکاری DNS (DNS Manipulation)
در این روش درخواست‌های DNS کاربر یا پاسخ‌های آن‌ها از سوی ISP دستکاری می‌شود تا دسترسی به برخی دامنه‌ها ناممکن شود.
راهکارهای مقابله با این نوع فیلتر عبارت‌اند از:
• استفاده از DNSهای رمزنگاری‌شده (DoH / DoT): این پروتکل‌ها درخواست‌های نام دامنه را از طریق HTTPS یا TLS رمزنگاری می‌کنند و مانع شنود و تغییر آن‌ها می‌شوند.
• استفاده از مرورگرهایی مانند Firefox: این مرورگر به‌طور پیش‌فرض از DoH پشتیبانی کرده و ترافیک DNS را امن می‌سازد.
• نصب برنامه‌های تغییر DNS: برخی اپلیکیشن‌ها به‌صورت خودکار DNS امن را تنظیم کرده و از مداخله ISP جلوگیری می‌کنند.
• راه‌اندازی سرور DNS شخصی روی VPS خارج از کشور: کاربران حرفه‌ای می‌توانند یک سرور اختصاصی DNS راه‌اندازی کرده و تمام درخواست‌ها را از طریق آن ارسال کنند.
• استفاده از شبکه Tor: این شبکه تمام ترافیک اینترنت از جمله DNS را رمزنگاری کرده و از مسیرهای ناشناس عبور می‌دهد.
2. فیلتر با مسدودسازی آی‌پی (IP Blocking)
با این روش آی‌پی‌های مشخص مرتبط با سایت یا سرویس بلاک می‌شوند. هر اتصال به این آی‌پی‌ها ناممکن می‌شود.
چالش: سایت‌هایی که از هاست اشتراکی استفاده می‌کنند ممکن است بدون قصد قربانی شوند.
3. فیلتر با مسدودسازی آدرس URL (URL Filtering)
در این حالت تجهیزات شبکه ترافیک HTTP را بررسی می‌کنند و اگر آدرس در لیست سیاه باشد اتصال قطع می‌شود.
در ترافیک HTTPS فقط نام دامنه (SNI) در بسته ابتدایی قابل رویت است و می‌تواند فیلتر شود.
4. فیلتر با بازرسی عمیق بسته‌ها (Deep Packet Inspection - DPI)
DPI پیشرفته‌ترین روش فیلترینگ است. در این تکنیک محتوا و الگوهای ترافیک به طور دقیق بررسی می‌شوند حتی اگر رمزنگاری شده باشد.
DPI می‌تواند:
• نوع پروتکل را تشخیص دهد (مثلا تشخیص اتصال VPN)
• الگوهای رفتاری خاص مثل تونلینگ را شناسایی کند
• ارتباطات مشکوک را مختل یا کند کند
شیوه عملکرد DPI:
• تحلیل هدرهای بسته‌ها برای شناسایی نوع ارتباط
• بررسی الگوهای ترافیکی مانند سایز بسته‌ها و فرکانس ارسال داده
• مقایسه با پایگاه‌های داده پروتکل‌های فیلترشده
DPI نیازمند سخت‌افزار بسیار قدرتمند و سیستم‌های پردازش سریع است.
5. کاهش سرعت (Throttling)
در این روش بدون مسدودسازی مستقیم، سرعت اتصال به برخی سایت‌ها به شدت کاهش می‌یابد تا حدی که کاربر عملا نتواند از آن استفاده کند.
معماری شبکه ISPها برای پیاده‌سازی فیلترینگ
لایه بالادست (Upstream – شرکت ارتباطات زیرساخت)
ISPهای سطح دوم و سوم (مانند همراه اول، ایرانسل، شاتل و...)
مراکز داده و شرکت‌های میزبانی داخلی (Data Centers)
زیرساخت‌های فنی مورد استفاده در این معماری معمولا شامل موارد زیر هستند:
- دروازه‌های DPI (DPI Gateways)
- دیواره‌های آتش در لایه 7 (Layer 7 Firewalls)
- سرورهای کش و سامانه‌های DNS خصوصی
- سامانه‌های تحلیل رفتار کاربران (UBA)
سیستم‌های تشخیص VPN توسط ISP
ارائه‌دهندگان اینترنت برای شناسایی و مقابله با استفاده کاربران از VPN از ترکیبی از روش‌های تحلیلی و فعال بهره می‌گیرند:
• تشخیص الگوهای رفتاری: برخی VPNها ترافیکی یکنواخت و پیوسته تولید می‌کنند. تحلیل این الگوها از جمله اندازه بسته‌ها یا نرخ انتقال داده یکی از روش‌های مرسوم شناسایی است.
• مسدودسازی پورت‌های خاص: پورت‌هایی مانند 1194 (OpenVPN) یا 443 در صورتی که الگوی ترافیکی غیرعادی داشته باشند مسدود می‌شوند. این اقدام به‌ویژه برای VPNهایی با پیکربندی پیش‌فرض موثر است.
برای مقابله با سامانه‌های شناسایی VPN می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:• استفاده از VPNهای با ویژگی‌های استتاری مانند Obfsproxy, V2Ray, Shadowsocks
• استفاده از سرورهای اختصاصی و پیکربندی سفارشی برای کاهش شباهت به الگوهای شناخته‌شده
نتیجه‌گیری
فیلترینگ اینترنت در سطح ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) با بهره‌گیری از ترکیبی از روش‌های ساده و پیچیده انجام می‌گیرد؛ از مسدودسازی سامانه نام دامنه (DNS) گرفته تا بازرسی عمیق بسته‌ها (DPI). هدف این سازوکارها کنترل جریان اطلاعات و محدودسازی دسترسی آزاد کاربران به وب‌سایت‌ها و خدمات برخط است.
با این حال روش‌های فنی برای مقابله با این محدودیت‌ها نیز به‌صورت مداوم در حال تکامل هستند. ابزارهایی مانند VPNهای استتاری، سامانه‌های DNS رمزنگاری‌شده و شبکه‌هایی همچون Tor امکان دسترسی آزادتر به اطلاعات را فراهم می‌کنند.
پرسش‌های متداول (FAQ)
فیلترینگ اینترنت با استفاده از روش‌هایی مانند مسدودسازی DNS, IP, URL, بازرسی عمیق بسته‌ها (DPI) و کاهش سرعت اتصال اجرا می‌شود. این فرآیندها معمولا در سطح ISP انجام می‌گیرند.
فیلترینگ DNS چیست؟
در این روش درخواست‌های کاربر برای ترجمه نام دامنه به آدرس IP توسط سرور DNS دستکاری شده یا پاسخ نمی‌گیرد. نتیجه آن عدم توانایی در دسترسی به وب‌سایت مقصد است.
چگونه می‌توان فیلترینگ DNS را دور زد؟
با استفاده از DNSهای رمزنگاری‌شده مانند DoH (DNS over HTTPS) یا DoT (DNS over TLS) یا با تغییر دستی DNS به سرویس‌های معتبر خارجی مانند Cloudflare و Google DNS.
آیا استفاده از VPN می‌تواند فیلترینگ را دور بزند؟
بله، VPN با رمزنگاری ترافیک می‌تواند بسیاری از روش‌های فیلترینگ را دور بزند. با این حال برخی از VPNها توسط DPI یا شناسایی الگوهای ترافیکی مسدود می‌شوند.
Deep Packet Inspection (DPI) چیست و چگونه عمل می‌کند؟
DPI تکنیکی پیشرفته برای تحلیل دقیق محتوای ترافیک است که حتی در صورت رمزنگاری نوع پروتکل یا رفتار کاربر را شناسایی می‌کند. این سیستم برای فیلتر کردن VPN و تونلینگ نیز کاربرد دارد.
چطور می‌توان از DPI عبور کرد؟
استفاده از ابزارهایی مانند V2Ray, Shadowsocks, Obfsproxy یا Tor که ترافیک را استتار و رمزنگاری می‌کنند راهکار مناسبی برای دور زدن DPI است.
آیا فیلتر شدن یک IP به معنای مسدود شدن کل وب‌سایت است؟
در بسیاری موارد بله اما اگر وب‌سایت از هاست اشتراکی استفاده کند ممکن است چند سایت دیگر نیز به اشتباه مسدود شوند.
کاهش سرعت اینترنت نوعی فیلترینگ محسوب می‌شود؟
بله. در روش Throttling یا کاهش سرعت، اتصال به برخی سرویس‌ها کند می‌شود تا استفاده از آن‌ها عملا غیرممکن گردد.
آیا مرورگر Firefox می‌تواند به دور زدن فیلترینگ کمک کند؟
بله، این مرورگر به‌طور پیش‌فرض از DNS over HTTPS پشتیبانی می‌کند که مانع شنود و دستکاری درخواست‌های DNS می‌شود.
Tor چه تفاوتی با VPN دارد؟
Tor ترافیک را چندلایه رمزنگاری می‌کند و از چندین نود عبور می‌دهد. در حالی که VPN ترافیک را به یک سرور مشخص می‌فرستد. Tor برای ناشناس‌ماندن مناسب‌تر است اما سرعت کمتری دارد.
واژگان کلیدی
Blockpage: صفحه‌ای که به‌جای محتوای مسدودشده به کاربر نمایش داده می‌شود و معمولا پیام فیلترینگ را نشان می‌دهد.
Circumvention Tools: ابزارهایی مانند VPN, Tor یا پراکسی که برای دور زدن سانسور اینترنت و دسترسی آزاد به وب‌سایت‌های فیلترشده به کار می‌روند.
DPI (Deep Packet Inspection): روشی پیشرفته برای تحلیل محتوای ترافیک اینترنت که به فیلترکنندگان امکان شناسایی نوع ترافیک حتی در حالت رمزنگاری‌شده را می‌دهد.
DNS (Domain Name System): سامانه‌ای که نام دامنه‌ها (مانند example.com) را به آدرس‌های IP قابل فهم برای ماشین‌ها ترجمه می‌کند.
DoH (DNS over HTTPS): روشی برای ارسال درخواست‌های DNS از طریق پروتکل HTTPS که امنیت بیشتری فراهم می‌کند و مانع از شنود یا دستکاری DNS توسط فیلترکننده‌ها می‌شود.
DoT (DNS over TLS): نسخه‌ای از DNS امن که با استفاده از پروتکل TLS ترافیک DNS را رمزنگاری می‌کند.
Firewall: سیستمی برای کنترل دسترسی به شبکه که می‌تواند به‌عنوان ابزار فیلترینگ برای مسدودسازی وب‌سایت‌ها یا سرویس‌ها عمل کند.
IP Filtering: روش مسدودسازی که بر اساس آدرس‌های IP عمل می‌کند و معمولا برای جلوگیری از دسترسی به سرورهای خاص استفاده می‌شود.
Keyword Filtering: فناوری فیلترینگ که بر اساس شناسایی واژه‌های خاص در URL عنوان صفحه یا محتوای پیام عمل می‌کند.
Packet: بسته‌ای از داده‌ها که در شبکه منتقل می‌شود. تحلیل این بسته‌ها می‌تواند اطلاعات مهمی درباره نوع ترافیک آشکار کند.
Proxy: واسطه‌ای میان کاربر و اینترنت که می‌تواند برای پنهان‌سازی ترافیک، تغییر مسیر یا دور زدن فیلترینگ استفاده شود.
SNI (Server Name Indication): بخشی از پروتکل TLS که نام دامنه مقصد را پیش از رمزنگاری کامل به سرور نشان می‌دهد و می‌تواند برای فیلترینگ به کار رود.
Throttling: روشی از فیلترینگ که با کاهش سرعت اتصال کاربر به برخی سرویس‌ها دسترسی موثر را مختل می‌کند.
URL Filtering: روشی از فیلترینگ که بر اساس آدرس اینترنتی (URL) صفحات، وب‌سایت‌های خاص را مسدود می‌کند.
VPN (Virtual Private Network): ابزاری که با رمزنگاری ترافیک و تغییر مسیر آن از طریق سرور واسط، دسترسی به محتوای فیلترشده را ممکن می‌سازد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر