۱۴۰۴/۰۳/۱۶

ISP چیست و چه نقشی در فیلترینگ و نظارت اینترنت در ایران دارد؟

کلمه‌ی ISP مخفف Internet Service Provider به‌معنای ارائه‌دهنده خدمات اینترنت است. شرکت‌هایی که تحت این عنوان فعالیت می‌کنند زیرساخت لازم برای اتصال کاربران به اینترنت را فراهم می‌سازند. هر زمان که شما از طریق مودم، داده موبایل یا شبکه‌ی وای‌فای به اینترنت وصل می‌شوید عملا در حال استفاده از خدمات یک ISP هستید.

در ایران، شرکت‌هایی مانند شاتل، آسیاتک، صبانت، ایرانسل، همراه اول، رایتل و مبین‌نت از جمله ISPهای فعال محسوب می‌شوند.

مهم‌ترین خدمات و وظایف ISPها در ایران

ISPها خدمات گوناگونی را به کاربران خانگی، تجاری و سازمانی ارائه می‌دهند. از جمله:

  • ارائه دسترسی به اینترنت از طریق ADSL، VDSL، فیبر نوری، 4G و 5G
  • اختصاص آدرس IP عمومی یا خصوصی برای اتصال به اینترنت
  • پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش
  • فروش تجهیزات ارتباطی مانند مودم، روتر و آنتن
  • ارائه خدمات جانبی مانند میزبانی سایت، ایمیل، دامنه و سرور مجازی
نقش ISP در فیلترینگ و نظارت بر اینترنت در ایران

در کشورهای آزاد، ISPها صرفا به ارائه خدمات فنی و تجاری محدود هستند. اما در ایران و سایر حکومت‌های اقتدارگرا، این شرکت‌ها نقشی فراتر از یک ارائه‌دهنده خدمات فنی دارند و به بخشی از ساختار نظارت و سانسور اینترنتی تبدیل شده‌اند.

اجرای فیلترینگ بر اساس دستورات حکومتی

فیلترینگ اینترنت در ایران توسط کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه تصمیم‌گیری می‌شود اما اجرای آن به‌طور کامل بر دوش ISPهاست. این شرکت‌ها موظف‌اند:

  • دسترسی کاربران به سایت‌ها یا خدمات فیلترشده را مسدود کنند
  • با استفاده از ابزارهایی مانند فایروال، فیلتر DNS و فناوری DPI محتوا را پالایش کنند
  • جلوی دسترسی به پلتفرم‌هایی مانند تلگرام، یوتیوب، فیسبوک و ده‌ها سرویس دیگر را بگیرند
رصد و پایش فعالیت‌های کاربران

یکی از ابعاد پنهان نقش ISP در ایران نظارت بر فعالیت اینترنتی کاربران است. به دلیل عبور تمامی ترافیک از مسیر شبکه‌ی ISP، این شرکت‌ها می‌توانند:

  • زمان‌های اتصال، حجم ترافیک، سایت‌های بازدیدشده و اپلیکیشن‌های مورداستفاده را ذخیره و تحلیل کنند
  • اطلاعات مربوط به آدرس‌های IP، شناسه‌های کاربر و حتی موقعیت مکانی تقریبی را ثبت نمایند
  • در موارد حساس بنا بر درخواست نهادهای امنیتی، اطلاعات کاربران را برای شناسایی فعالیت‌های سیاسی، مدنی یا رسانه‌ای در اختیار این نهادها قرار دهند
این همکاری معمولا از طریق سامانه‌هایی مانند مرکز ملی تبادل اطلاعات یا شبکه ملی اطلاعات صورت می‌گیرد. اگر کاربران از ابزارهای رمزنگاری‌نشده یا مرورگرهای ناامن استفاده کنند حتی محتوای پیام‌ها و فرم‌ها نیز قابل رصد خواهد بود.

تفاوت ISP در ایران و کشورهای آزاد

در کشورهای دموکراتیک:
  • نظارت بر کاربران تنها با حکم قضایی و به‌صورت موقت انجام می‌شود
  • فیلترینگ سراسری اینترنت وجود ندارد و دسترسی کاربران به اطلاعات آزاد تضمین شده است
  • ISPها استقلال بیشتری در برابر دولت دارند و موظف به حفظ حریم خصوصی کاربران هستند
در مقابل، در ایران:
  • ISPها مجری فیلترینگ گسترده و دائم هستند
  • زیرساخت‌های فنی لازم برای رصد ترافیک کاربران را در اختیار دارند
  • تحت فشار نهادهای امنیتی برای ارائه اطلاعات کاربران فعالیت می‌کنند

چرا شناخت نقش ISP در ایران اهمیت دارد؟

درک نقش آی‌اس‌پی در ایران به کاربران کمک می‌کند بفهمند فیلترینگ و نظارت آنلاین چگونه و در چه سطحی انجام می‌شود. این آگاهی می‌تواند:
  • در انتخاب آگاهانه‌تر سرویس‌دهنده اینترنت موثر باشد
  • به کاربران نشان دهد چرا استفاده از ابزارهای امن و رمزنگاری‌شده مانند VPN و مرورگرهای حریم‌محور ضروری است
  • به توسعه‌ی آگاهی جمعی درباره ساختار کنترل اینترنت در ایران کمک کند


📚 پیشنهاد مطالعه بیشتر:

🔎 چگونه فیلترینگ سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها در ISPها انجام می‌شود؟
بررسی عمیق روش‌های فیلترینگ در ایران از جمله DPI، تشخیص VPN و سیستم‌های پالایش محتوا

🔐 ISP ها چه چیزهایی از ما می‌بینند؟
تحلیل کامل درباره میزان دسترسی ISP به اطلاعات کاربران و نقش VPN در افزایش امنیت آنلاین
 

پرسش‌های متداول درباره ISP و فیلترینگ اینترنت در ایران

 ISP چیست و چه خدماتی ارائه می‌دهد؟
ISP یا ارائه‌دهنده خدمات اینترنت شرکتی است که دسترسی کاربران به اینترنت را فراهم می‌کند. این خدمات شامل اینترنت ثابت و همراه، اختصاص IP، پشتیبانی فنی و خدمات جانبی مانند میزبانی سایت است. 

آیا ISPها در ایران فقط خدمات فنی ارائه می‌دهند؟
خیر. در ایران ISPها نقش مهمی در اجرای فیلترینگ و همکاری با نهادهای نظارتی دارند و فعالیتشان فراتر از خدمات فنی صرف است. 

فیلترینگ سایت‌ها در ایران چگونه توسط ISP انجام می‌شود؟
ISPها با استفاده از فناوری‌هایی مانند فایروال، فیلتر DNS و DPI دسترسی کاربران به سایت‌ها و اپلیکیشن‌های مسدودشده را محدود می‌کنند. 

آیا ISP می‌تواند فعالیت‌های آنلاین کاربران را ببیند؟
بله. از آنجا که تمام ترافیک اینترنتی از مسیر ISP عبور می‌کند اطلاعاتی مانند سایت‌های بازدیدشده، IPها، زمان اتصال و حجم مصرفی قابل مشاهده و ثبت است. 

استفاده از VPN چه تاثیری در جلوگیری از نظارت ISP دارد؟
VPN با رمزنگاری ترافیک مانع از دیدن محتوای ارتباطات توسط ISP می‌شود و می‌تواند از رصد و فیلترینگ عبور کند، البته بسته به قدرت سیستم DPI مورد استفاده.

آیا ISPها در کشورهای دموکراتیک هم دسترسی به اطلاعات کاربران دارند؟
در کشورهای آزاد دسترسی به اطلاعات کاربران فقط با حکم قضایی مجاز است و فیلترینگ سراسری اعمال نمی‌شود. ISPها ملزم به حفظ حریم خصوصی کاربران هستند.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر