منشور آزادی اینترنت در ایران

منشور آزادی اینترنت در ایران به‌ منظور تاکید بر حق دسترسی آزادانه به اطلاعات و فضای وب برای همه شهروندان ایرانی تدوین شده است. در دنیای امروز، اینترنت به‌ عنوان یک ابزار حیاتی برای ارتباطات، کسب‌ و کار، آموزش و آزادی بیان شناخته می‌شود. اما در ایران، محدودیت‌ها و فیلترینگ‌های گسترده‌ای وجود دارد که مانع از دسترسی آزادانه به اطلاعات و محتوای وب می‌شود. این منشور با هدف تقویت آزادی اینترنت، تضمین امنیت و حفظ حریم خصوصی کاربران و مبارزه با سانسور و فیلترینگ در فضای آنلاین نوشته شده است.

این منشور معتقد است که حق دسترسی شهروندان به محتوی وب نه به وسعت خواست حکومت ایران بلکه به وسعت پهنای وب جهانی می باشد.

 

منشور آزادی اینترنت در ایران

1- تضمین دسترسی همه شهروندان به اینترنت جهانی.

2- لغو همه فیلترهای اعمال شده در اینترنت. دسترسی به محتوا و امکانات وب بدون سانسور و فیلتر حق همه شهروندان می باشد. افکار و عقاید یک گروه در کشور نباید تعیین کننده میزان دسترسی دیگر شهروندان به محتوای وب باشد.

 

3- ممنوعیت قطع اینترنت یا اعمال محدودیت‌های عمدی گسترده مانند کاهش پهنای باند، اعمال محدودیت‌های زمانی یا منطقه‌ ای و قطع دسترسی به اینترنت بین‌الملل.

4- لغو فعالیت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به دلیل اعمال سانسور بر اینترنت و جایگزینی آن با یک نهاد بی طرف (زیر نظر نهادهای مدنی، دانشگاهی یا نمایندگان جامعه مدنی) که مدافع آزادی بیان و اندیشه باشد و اینترنت آزاد و بدون سانسور و همچنین گردش آزاد اطلاعات در ایران را تضمین کند. کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که خط و مشی حاکمیت را نمایندگی می کند با اعمال سانسور بر اینترنت مانع دسترسی آزادانه شهروندان به محتوی وب می شود.

5- ایجاد زیرساختهای مورد نیاز برای ارائه اینترنت پرسرعت (در مقیاس جهانی) به همه شهروندان با نرخ مناسب. طوری که همگان امکان تهیه آن را داشته باشند.

6- آزادی نقد و معرفی عقاید، حزب سیاسی، مذهب و گرایشهای جنسی در محیط اینترنت.

7- دستگیری، بازداشت و یا تحت تعقیب قرار گرفتن افراد به دلیل:
-    ابراز عقاید خود یا نقد عقاید دیگران
-    نقد یا اعتراض به نهادها و شخصیتهای حکومتی و مذهبی
-    نقد یا انکار مذاهب و خدایان
-    تلاش برای تشکیل سازمان سیاسی، اجتماعی و مذهبی
که در محیط اینترنت انجام می شود باید فورا متوقف و آزادی افراد در موارد بالا تضمین شود.

8- امکان قانونی و بدون محدودیت خرید و استفاده از ابزارهای حفظ حریم خصوصی مانند VPNهای امن برای شهروندانی که به هر دلیلی نیاز به مخفی ماندن در محیط اینترنت را دارند.

9- تصویب قانونی برای حفاظت از داده های کاربران و محرمانه ماندن اطلاعات افراد توسط اپراتورها، سایتها و شرکتهایی که با این اطلاعات سروکار دارند.

10- آموزش رایگان و فراگیر به زبان ساده که قابل فهم برای همه باشد در مدارس و رسانه ها در مورد خطرات موجود در فضای اینترنت مانند هک، بد افزار و جاسوس افزار، سرقت اطلاعات، حفظ حریم شخصی، حفاظت از کودکان و موارد مشابه.

حدود و مرزهای آزادی در فضای اینترنت
در کنار تاکید بر حق بنیادین دسترسی آزاد و برابر به اینترنت و گردش آزاد اطلاعات، منشور آزادی اینترنت بر این باور است که آزادی، بدون رعایت مسئولیت اجتماعی و کرامت انسانی، ناقص خواهد بود. بر همین اساس، مصادیق محدودی از محتوای دیجیتال که به‌صورت جهانی به‌عنوان تهدیدی برای سلامت فردی و جمعی شناخته شده‌اند، خارج از شمول این آزادی قرار می‌گیرند.

• استثمار و سوءاستفاده از کودکان

هرگونه محتوای مرتبط با آزار، بهره‌کشی یا پورنوگرافی کودکان ممنوع است.

• تبلیغ و تحریک به خشونت یا نفرت

محتوایی که به خشونت فیزیکی، تروریسم یا نفرت‌پراکنی علیه گروه‌های اجتماعی، قومی، مذهبی یا جنسیتی دامن بزند، خارج از آزادی بیان محسوب می‌شود.

• آزار و تهدید اینترنتی

اقدامات مکرر آزار دهنده، تهدید به خشونت یا افشای اطلاعات خصوصی افراد نقض حریم خصوصی و کرامت انسانی است.

• اطلاعات نادرست زیان‌ بار

انتشار آگاهانه اطلاعات گمراه‌کننده درباره سلامت عمومی، ایمنی یا انتخابات که منجر به آسیب‌های جدی شود نیازمند مداخله و نظارت است.

• نقض حقوق مالکیت فکری

انتشار یا توزیع غیرمجاز آثار فرهنگی، نرم‌افزار، یا محصولات فکری خلاف قوانین حمایت از تولیدکنندگان محتوا است.

• محتوای جعلی و دست‌کاری‌شده مضر

استفاده از فناوری‌هایی نظیر دیپ‌فیک برای جعل هویت یا انتشار محتوای گمراه‌کننده با اهداف سوء در تضاد با شفافیت اطلاعاتی است.

• فعالیت‌های مجرمانه آنلاین

استفاده از اینترنت برای قاچاق انسان، مواد مخدر، اسلحه یا فعالیت‌های سازمان‌یافته غیرقانونی با اصول یک جامعه قانون‌مدار در تضاد است.

در یک اینترنت آزاد، خط قرمزها باید شفاف، محدود و قابل نظارت قضایی باشند. فیلترینگ نباید ابزار سرکوب آزادی بیان یا سانسور سیاسی باشد اما مقابله با محتواهایی که آسیب‌زا هستند بخشی از حفظ سلامت فضای دیجیتال است.

محدودیت‌های یادشده نباید بهانه‌ای برای سانسور سیاسی یا سرکوب صداهای مخالف باشد. هرگونه محدودسازی باید شفاف، قانونی، قابل نظارت قضایی و مبتنی بر معیارهای جهانی حقوق بشر باشد.

 

محتوای پورنوگرافی و الزامات اخلاقی و حقوقی
انتشار محتوای پورنوگرافی حتی در شرایطی که برای بزرگسالان طراحی شده باشد مشروط به رعایت معیارهای سخت‌گیرانه‌ای در حوزه رضایت، سن قانونی و حریم خصوصی افراد است. اصول زیر به عنوان حداقل استانداردهای اخلاقی و حقوقی در این زمینه باید پذیرفته شوند.

• حداقل سن قانونی

تمامی افرادی که در محتوای بزرگسالان حضور دارند باید حداقل 18 سال سن داشته باشند و این موضوع باید به‌طور مستند قابل اثبات باشد.

• رضایت آگاهانه و صریح

انتشار هرگونه محتوای جنسی مستلزم رضایت روشن، ثبت‌شده و آگاهانه تمامی افراد حاضر در آن است. نبود رضایت یا ابهام در آن، محتوای منتشرشده را غیراخلاقی و در بسیاری از نظام‌های حقوقی، غیرقانونی می‌سازد.

• محتوای خصوصی و بدون رضایت

فیلم‌ها یا تصاویر خصوصی که بدون اطلاع یا رضایت فرد منتشر شده‌اند—حتی اگر توسط شریک جنسی سابق، هکر یا دیگران تهیه شده باشند نقض شدید حریم خصوصی و مصداق پورن انتقامی یا سواستفاده جنسی دیجیتال هستند و باید با آن‌ها برخورد قانونی شود.

• مسئولیت پلتفرم‌ها

وب‌سایت‌های ارائه‌دهنده چنین محتواهایی موظف‌اند نظام راستی‌آزمایی برای سن و رضایت افراد داشته باشند و مکانیسمی برای حذف سریع و مؤثر محتوای گزارش‌شده توسط قربانیان فراهم کنند.

هرگونه ضعف در نظارت بر رضایت و سن و انتشار محتوای خصوصی، زمینه‌ساز سواستفاده، آسیب روانی و نقض جدی حقوق فردی می‌شود و با اصول بنیادین آزادی سالم اینترنت مغایر است.

 

در مورد استفاده کودکان از اینترنت

اینترنت به بخشی آشکار از زندگی روزمره کودکان تبدیل شده است و آنها زمان بیشتری را در مقابل نمایشگرها می گذرانند. مکانی که در آن می توانند بازی کنند، با دوستان خود ملاقات کنند، فیلم تماشا کنند، موسیقی گوش دهند و چیزهای جدید زیادی بیاموزند.

به عنوان یک بزرگسال، خوب است به خاطر داشته باشید که کودکان امروزی زمان بدون اینترنت را تجربه نکرده اند و بنابراین ممکن است تقسیمی را که بزرگسالان گاهی اوقات بین آفلاین و آنلاین انجام می دهند، انجام ندهند.
کلید موفقیت فرزندپروری در عصر دیجیتال این است که یک مکالمه باز مداوم با فرزند خود داشته باشید و برای آموزش نکات مهم در مورد ایمنی اینترنت به فرزندتان وقت بگذارید.

واضح است که باید کارهایی که کودک در اینترنت انجام می دهد را پیگیری کنید. پیگیری عادت‌ها و استفاده از اینترنت، کنترل دسترسی به وای فای، مسدود سازی دسترسی به وبسایتها و اپلیکیشنهای خاص، تعیین مرزها و . . . از جمله مواردی هستند که زادوران یا سرپرست کودک باید انجام دهند و به همین دلیل مهم است که در مورد فعالیت اینترنتی کودک و وب سایت های بازدید شده او بینشی به دست آورید.

اما توجه داشته باشید که هرگز نقش یک افسر پلیسی که مدام سرکشی می کند را نداشته باشید. کودکان نیز حریم خصوصی دارند. پس به آن احترام بگذارید و بجای سرکشی، یک گفتگوی باز با آنها داشته باشید.

از کودکان خود بخواهید که هرچیزی را که در اینترنت باعث ناراحتی یا رنجش آنها شده است را برای شما بازگو کنند و به آنها اطمینان دهید که می توانند از حمایت  و راهنمایی شما برخوردار شوند.

از فرزندان خود در مورد کارهایی که در اینترنت انجام می دهد بپرسید. برای نمونه بپرسید روز آنلاین چگونه بوده است، همانطور که معمولا می‌پرسیم آن روز در مدرسه چگونه بوده است. با چه کسی صحبت کرده است؟ آیا اتفاق جالب یا عجیبی افتاده است؟

نمونه‌هایی از زمینه‌هایی که باید به آنها پرداخته و به فرزندتان آموزش دهید:

• اطلاعات شخصی: به یاد داشته باشید قبل از مشورت با زادوران خود هرگز اطلاعات شخصی خود را در اینترنت فاش نکنید. نمونه هایی از اطلاعات حساس عبارتند از: نام، آدرس، شماره تلفن و موارد دیگر.

• رمز عبور: حتی اگر دوستانی دارید که به آنها اعتماد دارید، هرگز رمز عبور خود را برای کسی فاش نکنید.

• نظرات و پیام ها: به عنوان یک قاعده کلی، هرگز چیزهایی را ننویسید که نمی توانید آن ها را رو در رو به کسی بگویید. اگر شما یا دوستانتان پیام‌ها یا نظرات ناخوشایند، عجیب یا نامناسب دریافت کرده‌اید فوری به زادوران یا سرپرست خود اطلاع دهید.

• تصاویر: مراقب باشید چه عکس هایی را به اشتراک می گذارید یا در اینترنت آپلود می کنید. هرگز عکس و ویدئو از خودتان را برای کسی (حتی دوستان و آشنایان) ارسال نکنید مگر اینکه با بزرگتر خود هماهنگ کرده باشید. و اگر قصد ارسال عکس های دیگر را دارید و از آن مطمئن نیستید، باید از اینکار خودداری کنید.

• چت و مکالمه: مخاطب شما در یک چت می تواند فردی غیر از آن چیزی باشد که تظاهر می کند. پس با افرادی که نمی شناسید صحبت نکنید و با افرادی که به تازگی در اینترنت با آنها آشنا شده اید و نمی شناسید ملاقات نکنید.

همچنین می توانید یکسری اقدامات را برای اطمینان از وبگردی سالم فرزندانتان انجام دهید:

• قوانینی را برای تایمهایی که کودک می تواند به اینترنت دسترسی داشته باشد، تنظیم کنید.

• زمان صفحه نمایش و در نتیجه دسترسی کودک به دستگاه را برنامه ریزی و کنترل کنید.

• محتوای نامناسب برای کودکان مانند وب‌سایت‌ها، برنامه‌ها و خدمات خاص را مسدود کنید.

• در دستگاه‌های اندرویدی اپلیکیشن Google Family Link را نصب کنید. این اپلیکیشن گزینه های مفید و متعددی را برای کنترل رفتار کودک در هنگام وبگردی به شما ارائه می دهد.

• در آیفون و آیپد به تنظیمات بروید و زمان صفحه را انتخاب کنید. در آنجا می‌توانید برنامه‌ها را محدود کنید و زمان بدون صفحه نمایش را تنظیم کنید. اگر کودک تلفن خود را دارد، می‌توانید Set screen time for the family را انتخاب کنید و یک حساب کودک ایجاد کنید.

• اکثر روترهای WiFi مدرن دارای رابط هایی برای ورود به سیستم و پیکربندی دسترسی WiFi در سطح شبکه هستند، هم از نظر محدودیت زمانی و هم از نظر فیلتر محتوا (که چه وب سایت هایی باید در دسترس باشند).

• در یوتیوب می توانید گزینه Restricted mode را فعال کنید تا محتوای نامناسب برای کودکان را مسدود کند. برای دسترسی به این گزینه در صفحه یوتیوب روی عکس پروفایل کلیک کرده و در منویی که باز می شود گزینه Restricted mode را باز و فعال کنید. به خاطر داشته باشید که این حالت صد در صد قابل اعتماد نیست و بهترین گزینه برای کودکان استفاده از اپلیکیشن YouTube Kids است که مخصوص کودک ساخته شده است.

• در جستجوگر گوگل با فعال کردن ویژگی SafeSearch می‌ توانید محتوی نامناسب مانند پورن و محتوی خشونت آمیز را برای کودکان فیلتر کنید. برای دسترسی به این گزینه از این لینک https://www.google.com/safesearch استفاده کنید.

همه این موارد زمانی مفید هستند که شما با کودکان یک گفتمان باز و بدون تعارف داشته باشید. با آنها در مورد تجاربشان در اینترنت صحبت کنید و هرگز رفتاری نداشته باشید که از روی ترس یا خجالت چیزی را از شما پنهان کنند.
و اینکه فیلترشکن و وی پی ان هرگز مناسب کودک و یا حداقل افراد زیر 15 سال نیست. یا اگر نیاز هست که استفاده کنند پس حتما زیر نظر بزرگتر اینکار را انجام دهند.

 

سؤالاتی که در مورد این منشور پرسیده شده و جواب به آنها

1- آیا دسترسی به همه محتوی اینترنت برای کودکان ضرر دارد؟
بی گمان همینطور است و وظیفه کنترل کودکان بر عهده زادوران یا سرپرست آنها می باشد. روش رایج برای کنترل کودکان در فضای اینترنت استفاده از اپلیکیشنهای مخصوص اینکار است.

2- موضع این منشور در مورد فیلم یا عکس پورن چیست؟
تماشای فیلمهای پورن (فیلمهایی که سکس افراد بزرگسال را نمایش می دهد و سکس با رضایت طرفین انجام شده و فیلمها با رضایت آنها منتشر شده است) باید آزاد باشد.
اما تماشا، ذخیره و ارسال فیلم وعکس پورن در موارد زیر باید جرم اعلام شود:
- نمایش سکس با افراد زیر 18 سال و همچنین نمایش بدن برهنه آنها
- فیلم یا عکسهای پورنی که بدون رضایت آنها در اینترنت منتشر می شوند
- فیلم یا عکسهای پورنی که در آنها تجاوز جنسی صورت می گیرد (یکی از طرفین یا هر دو بدون رضایت مجبور به عمل سکس شده اند)

 

3- آیا از دید این منشور همه نوع فعالیتی در اینترنت آزاد است؟
خیر اینطور نیست. فعالیتهایی از قبیل: کلاهبرداری، تروریسم، پورن زیر 18 سال، هک، انتشار اطلاعات خصوصی افراد و شرکتها، دعوت به خشونت و عملیات مسلحانه و فعالیتهای مشابه باید جرم محسوب شود.

 

4- آیا با وجود قانون و حکومت فعلی در ایران این منشور اجرایی خواهد شد؟
بی شک حکومت ایران دست از فیلترینگ اینترنت بر نمیدارد و وضعیت را بدتر هم خواهد کرد. و هدف این منشور این است که به حکومت ایران بگوییم که دیدگاه شما در مورد اینترنت با خواسته فعالین آزادی اینترنت و همچنین اکثر کاربران اینترنت تفاوت دارد و شما نمایندگان واقعی مردم نیستید.

 5- آیا آزادی کامل اینترنت باعث تضعیف فرهنگ و ارزش‌های جامعه نمی‌شود؟
فرهنگ واقعی زمانی رشد می‌کند که افراد حق انتخاب، نقد و گفتگو داشته باشند. سانسور و فیلترینگ، فرهنگ را محافظت نمی‌کند بلکه آن را ضعیف و تک‌صدایی می‌سازد. در فضای آزاد، همه صداها شنیده می‌شوند و جامعه فرصت رشد، پالایش و بلوغ فرهنگی پیدا می‌کند.

 

6- چرا منشور از ابزارهایی مانند VPN حمایت می‌کند؟ مگر استفاده از VPN خلاف قانون نیست؟
استفاده از VPN و ابزارهای حفظ حریم خصوصی برای بسیاری از شهروندان، روزنامه‌نگاران، فعالان اجتماعی و حتی کاربران عادی ضروری است. این ابزارها امنیت، آزادی و حفظ حریم را تضمین می‌کنند. در دنیای آزاد، استفاده از این ابزارها حق افراد است، نه جرم.

 

7- آیا منشور آزادی اینترنت یعنی حذف همه محدودیت‌ها و بی‌قانونی؟
خیر، منشور خواستار پایان دادن به سانسور حکومتی است، اما در عین حال بر وجود قانون شفاف، بی‌طرف و مبتنی بر حقوق بشر تأکید دارد. منشور مخالف سوء‌استفاده از اینترنت است، اما با ابزارهایی دموکراتیک و نه با سرکوب و فیلتر.

 

8- چگونه می‌توان تضمین کرد که قوانین حمایت از آزادی اینترنت در ایران به صورت پایدار اجرا شوند؟
برای تضمین اجرای پایدار قوانین، لازم است نهادهای نظارتی مستقل و شفاف ایجاد شوند که به طور مداوم عملکرد دولت و شرکت‌های فناوری را ارزیابی کنند. این نهادها باید از آزادی کامل عمل برخوردار باشند تا فشارهای دولتی نتوانند بر روند تصمیم‌گیری‌های آن‌ها تاثیر بگذارند. همچنین، همکاری با سازمان‌های بین‌المللی و دیگر کشورها برای ایجاد استانداردهای مشترک و همچنین فشار بر دولت‌ها برای رعایت این استانداردها می‌تواند مؤثر باشد.

 

9- چگونه می‌توان از آسیب‌های اجتماعی و امنیتی که ممکن است در نتیجه آزادی اینترنت بوجود آید جلوگیری کرد؟
استفاده از روش‌های پیشگیرانه مانند آموزش دیجیتال و آگاهی‌بخشی به کاربران در مورد تهدیدات امنیتی و چگونگی محافظت از اطلاعات شخصی آنها ضروری است. همچنین توسعه زیرساخت‌های امنیتی برای جلوگیری از حملات سایبری و ارائه مشاوره‌های امنیتی برای کاربران می‌تواند به کاهش این آسیب‌ها کمک کند. به علاوه تشویق به استفاده از ابزارهای رمزنگاری و VPNها برای حفظ حریم خصوصی از دیگر راهکارهاست.

منشور آزادی اینترنت توسط بلاگ آزادنت تهیه و منتشر شده است