از زمان پیدایش اینترنت این فناوری به ابزاری قدرتمند برای تبادل آزاد اطلاعات، آموزش عمومی و شکل‌دهی به جنبش‌های اجتماعی بدل شده است. با این حال در حکومت‌هایی با گرایش‌های اقتدارگرا مانند جمهوری اسلامی ایران اینترنت نه به‌عنوان فرصتی برای توسعه بلکه به‌عنوان تهدیدی برای حفظ قدرت تلقی شده است. سیاست‌های محدودسازی و فیلترینگ اینترنت در ایران نه‌تنها در پیوند با اهداف سیاسی و ایدئولوژیک حکومت است بلکه تاثیرات گسترده‌ای بر مسیر آینده سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی برجای می‌گذارد.
دلایل و اهداف فیلترینگ اینترنت در جمهوری اسلامی ایران
- کنترل جریان اطلاعات: یکی از اصلی‌ترین دلایل فیلترینگ کنترل بر دسترسی مردم به اطلاعات مستقل و جلوگیری از گردش آزاد اخبار و تحلیل‌هاست. حکومت نگران است که انتشار اخبار مخالف یا افشای فساد و ناکارآمدی‌های حکومتی باعث سلب مشروعیت آن شود.
- ممانعت از سازماندهی اجتماعی و سیاسی: اینترنت بستری مناسب برای هماهنگی اعتراضات، کمپین‌های اجتماعی و شکل‌گیری شبکه‌های مقاومت مدنی است. جمهوری اسلامی با مسدود کردن پلتفرم‌های ارتباطی تلاش می‌کند از گسترش جنبش‌های مردمی جلوگیری کند.
- تحکیم ایدئولوژی رسمی: با محدود کردن دسترسی به منابع علمی، فرهنگی و فکری جهانی حکومت سعی دارد روایت رسمی خود از دین، سیاست و فرهنگ را غالب سازد و از تاثیرگذاری ارزش‌های دموکراتیک و سکولار بر جامعه جلوگیری کند.
- توجیه امنیتی: فیلترینگ اینترنت اغلب تحت عنوان «حفاظت از امنیت ملی» یا «مبارزه با تهدیدات سایبری» توجیه می‌شود. این گفتمان امنیتی به حکومت اجازه می‌دهد محدودیت‌های گسترده‌ای اعمال کند بدون آنکه پاسخگوی پیامدهای آن باشد.
منافع فیلترینگ برای حکومت
- حفظ انحصار اطلاع‌رسانی: رسانه‌های حکومتی مانند صداوسیما و خبرگزاری‌های رسمی نقش غالب در شکل‌دهی افکار عمومی را حفظ می‌کنند.
- تضعیف مخالفان: قطع یا اختلال در دسترسی آزاد به اینترنت توانایی مخالفان برای ارتباط‌گیری، تبلیغ دیدگاه‌هایشان و بسیج اجتماعی را به شدت محدود می‌کند.
- نظارت و سرکوب دیجیتال: با محدود کردن فضاهای آنلاین به شبکه‌های کنترل‌شده داخلی حکومت امکان بیشتری برای نظارت بر کاربران و سرکوب فعالان دارد.
پیامدهای منفی فیلترینگ اینترنت برای جامعه
- تضعیف آزادی‌های فردی و جمعی: محدود کردن دسترسی به اطلاعات نقض آشکار حق آزادی بیان و حق دسترسی به اطلاعات آزاد است. این امر جامعه‌ای منفعل، ناآگاه و منزوی ایجاد می‌کند.
- آسیب به اقتصاد دیجیتال: فیلترینگ پلتفرم‌های جهانی مهاجرت استارتاپ‌ها و مختل شدن فعالیت‌های تجاری آنلاین را در پی دارد. بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که به شبکه‌های اجتماعی و خدمات بین‌المللی وابسته‌اند دچار ضررهای جبران‌ناپذیر می‌شوند.
- افزایش نابرابری اطلاعاتی: افرادی که توانایی مالی برای استفاده از ابزارهای دور زدن فیلترینگ مانند VPNهای پرهزینه را دارند به اطلاعات آزاد دسترسی دارند درحالی‌که بخش زیادی از جامعه از این حق محروم می‌شود.
- انزوای فرهنگی و علمی: محرومیت از دسترسی به منابع علمی و فرهنگی جهانی باعث عقب‌ماندگی علمی و فرهنگی جامعه و فاصله گرفتن ایران از روندهای جهانی در زمینه‌های فناوری، آموزش و هنر می‌شود.
نتیجه‌گیری
فیلترینگ اینترنت در جمهوری اسلامی ایران بیش از آنکه برای حفاظت از امنیت ملی یا سلامت جامعه باشد ابزاری برای تداوم سلطه سیاسی و محدودسازی آزادی‌های اساسی مردم است. در بلندمدت این سیاست نه تنها توان حکومت برای کنترل جامعه را تضعیف خواهد کرد بلکه پیامدهای جبران‌ناپذیری بر توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران برجای خواهد گذاشت.
راهکار اساسی برای برون‌رفت از این وضعیت آگاهی‌بخشی عمومی، فشار بین‌المللی برای رعایت حقوق بشر دیجیتال و تلاش جمعی برای گسترش ابزارهای دسترسی آزاد به اینترنت است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر