بررسی پروتکل MTProto؛ نحوه عملکرد، امنیت و کاربردها

پروتکل MTProto به عنوان راهکاری اختصاصی از سوی تلگرام برای مقابله با فیلترینگ و فراهم‌کردن ارتباطی ایمن طراحی شده است. این پروتکل که به‌ویژه برای کارایی بالا و امنیت بهینه در شرایط محدودیت اینترنت توسعه یافته امروزه یکی از گزینه‌های محبوب کاربران برای دسترسی به تلگرام محسوب می‌شود.

MTProto چیست

MTProto (مخفف Mobile Protocol) پروتکل اختصاصی شرکت تلگرام است که با هدف ایجاد ارتباط سریع و امن میان کاربران و سرورهای تلگرام طراحی شد. این پروتکل نسبت به پروتکل‌های متداولی مانند SOCKS5 عملکرد بهینه‌تری برای تلگرام دارد زیرا به‌طور خاص برای نیازهای این پیام‌رسان توسعه یافته است.

MTProto دارای دو نسخه اصلی است

• MTProto 1.0: نسخه ابتدایی که در سال 2013 معرفی شد.

• MTProto 2.0: نسخه بهبود‌یافته که در سال 2017 با تغییرات اساسی در زمینه رمزنگاری و بهبود امنیت عرضه شد.

ساختار و نحوه عملکرد

MTProto به سه لایه تقسیم می‌شود:

• لایه انتقال (Transport Layer): مدیریت بسته‌های داده و ارسال آن‌ها از طریق TCP, UDP و WebSocket.

• لایه رمزنگاری (Encryption Layer): ایمن‌سازی داده‌ها با استفاده از الگوریتم‌های ترکیبی متقارن و نامتقارن (مثل AES-256 و RSA-2048) و الگوریتم تبادل کلید Diffie-Hellman.

• لایه پیام‌رسانی (Message Layer): مدیریت ساختار پیام‌ها و تضمین صحت ارسال آن‌ها.

این ساختار چندلایه ارتباطی پایدار و بهینه حتی در شرایط اینترنت ضعیف فراهم می‌کند.

امنیت MTProto

• رمزنگاری انتها به انتها (E2EE) برای چت‌های خصوصی.

• مقاومت در برابر حملات تکراری، مرد میانی (MITM) و بازپخش.

• ترکیب رمزنگاری متقارن و نامتقارن برای تضمین امنیت کلیدها و داده‌ها.

با این وجود برخی کارشناسان امنیتی همچنان به دلیل استفاده تلگرام از رمزنگاری اختصاصی نسبت به عدم بازبینی جامع پروتکل هشدار می‌دهند.

مزایای MTProto

• سرعت و کارایی بالا.
• رمزنگاری چندلایه و امنیت نسبی خوب.
• سازگاری کامل با تلگرام بدون نیاز به ابزار اضافی.

معایب MTProto

• محدود به استفاده در تلگرام.
• رمزنگاری اختصاصی که نیازمند بازبینی مستقل است.

چگونه از MTProto استفاده کنیم

برای استفاده از MTProto باید یک سرور پراکسی را به‌صورت دستی یا از طریق لینک آماده به تلگرام اضافه کنید:

روش اول (افزودن دستی):

• در تلگرام به مسیر زیر بروید:

Settings > Data and Storage > Proxy Settings

• انتخاب Add Proxy و سپس MTProto

• وارد کردن اطلاعات سرور، پورت و کلید رمزنگاری.

• پس از ذخیره، تلگرام اتصال را بررسی و وضعیت را نمایش می‌دهد.

روش دوم (از طریق لینک آماده):

بسیاری از پراکسی‌های تلگرام به‌صورت لینک آماده در گروه‌ها و کانال‌ها منتشر می‌شوند. در این حالت کافی است کاربر روی لینک کلیک یا تاچ کند تا پراکسی به‌صورت خودکار در تلگرام تنظیم شود، بدون نیاز به وارد کردن دستی اطلاعات. پس از فعال‌سازی، وضعیت اتصال پراکسی در قسمت تنظیمات نمایش داده می‌شود.
همچنین می‌توانید چندین پراکسی مختلف (SOCKS5 و MTProto) را اضافه کرده و به‌سادگی بین آن‌ها جابجا شوید.

جمع‌بندی

MTProto ابزاری قدرتمند برای دور زدن فیلترینگ تلگرام و حفظ امنیت ارتباطات است اما همچنان ضروری است کاربران از مزایا و محدودیت‌های آن آگاه باشند تا بهترین بهره‌برداری را داشته باشند.